روش‌شناسی خستگی درد

روش‌شناسی خستگی درد

 

خستگی درد

 

در مورد روش‌شناسی خستگی درد چالش‌های بسیاری وجود دارد اما شاید بزرگترین چالش آن عدم توافق در مورد تعریف خستگی باشد (جاکوبسن[۱]، ۲۰۰۴). خستگی مربوط به درد و به خصوص سرطان از شایعترین علائم ناتوان کننده در افراد است. اگر چه گاهی بیماران واژه خستگی را برای بیان احساس خواب آلودگی، افسردگی، ضعف و درماندگی استفاده می‌کنند، اما به طور کلی خستگی را می‌توان به عنوان یک فقدان انرژی فیزیکی یا ذهنی که منجر به افت فعالیت‌های فرد می‌شود، تعریف کرد (برون و کرونک، ۲۰۱۰). خستگی مرتبط با بیماری های مثل میگرن ، ام اس و سرطان دارای ابعاد چند مفهومی است که از جنبه‌های جسمانی، روانشناختی و اجتماعی قابل بررسی است (ون، کانگ، کارپنتر، ۲۰۰۸).

 

 

بیماران مبتلا به سرطان معمولا خستگی را به عنوان مانعی برای عملکرد طبیعی و کیفیت زندگی‌ می‌دانند (موستین[۲] و همکاران، ۲۰۰۷). شبکه ملی جامع سرطان[۳] (۲۰۰۷) خستگی سرطان را به این شرح تعریف می کند: خستگی مرتبط با سرطان یک ناراحتی پایدار است، خستگی یا احساس ذهنی از خستگی، به علت سرطان یا حاصل درمان سرطان است و ارتباطی به فعالیت‌های معمول اخیر ندارد.

 

تعریف ارائه شده توسط سلا[۴] و همکاران (۲۰۰۱) ویژگی‌های مختلف خستگی را در بر می­گیرد: خستگی حالت ذهنی فراگیر، پایدار و کاهش ظرفیت جسمی و ذهنی است که با استراحت برطرف نمی‌شود. این تعریف دارای سه ویژگی شایان ذکر است. اول، مشخصه خستگی به عنوان یک پدیده ذهنی، که بر این اساس‌ می‌تواند از روش خودگزارش‌دهی اندازه‌گیری شود. دوم، ارائه راه‌های مختلفی که در آن خستگی از خستگی عادی مشخص شود، که عبارتند از: شدت و مزمن بودن (خستگی شدید و پایدار) و نفوذ ناپذیری آن که با اقدامات معمول، رهایی از خستگی ندارد (برطرف نشدن با استراحت). سوم، اهمیت بالینی این پدیده و ویژگی‌های چند بعدی آن (کاهش ظرفیت کار فیزیکی و روانی) (جاکوبسن، ۲۰۰۴).

 

 

 

۲-۲- ملاک‌های تشخیصی

 

به طور معمول، یک بیمار که فقط‌ می‌گوید در حال تجربه خستگی است به عنوان داشتن  CRFدر نظر گرفته می‌شود. اما اغلب پزشکان موافقند که مجموعه‌ای از معیارهای تشخیصی، جهت پژوهش و برنامه ریزی درمان ضرورت دارد (سلا و همکاران، ۲۰۰۱). از طرفی چون تعاریف خستگی متفاوتند، برای روش بهینه ارزیابی خستگی، در این بیماران اتفاق نظری وجود ندارد. از این رو اهمیت به دست آوردن خودگزارش‌دهی به طور گسترده‌ای به رسمیت شناخته شده است و انواع ابزار خود گزارش‌دهی در حال حاضر استفاده‌ می‌شود (جاکوبسن، ۲۰۰۴). با یک رویکرد جامع تر، چندین محقق اندازه گیری‌های چند بعدی خستگی برای بیماران مبتلا به سرطان را توسعه و اعتبار داده‌اند. این اقدامات عبارتند از: پرسشنامه کوتاه خستگی (مندوزا[۵] و همکاران، ۱۹۹۹)، مقیاس تجدید نظر پیپر خستگی (پیپر[۶] و همکاران، ۱۹۹۸)، پرسشنامه علائم چند بعدی خستگی (استین، مارتین، هان و جاکوبسن، ۱۹۹۸ به نقل از جاکوبسن، ۲۰۰۴)، مقیاس خستگی در سرطان (اکویاما[۷] و همکاران، ۲۰۰۰)، مقیاس تجدید نظر خستگی سرطان شوارتز[۸] (شوارتز و میک[۹]، ۱۹۹۹)، پرسشنامه چند بعدی خستگی (اسمتس[۱۰]، گارسن[۱۱]، بنک[۱۲]، هاس[۱۳]، ۱۹۹۵).

 

جدول ۱-۲

 

نمونه‌هایی از مقیاس‌های چند بعدی اندازه‌گیری خستگی (به نقل از جاکوبسن، ۲۰۰۴)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقیاس	ابعاد	منبع
پرسشنامه کوتاه خستگی	شدت                       دخالت	مندوزا و همکاران (۱۹۹۹)
مقیاس خستگی سرطان	فیزیکی       شناختی                 عاطفی	اکویاما و همکاران (۲۰۰۰)
پرسشنامه نشانگان خستگی	شدت           فرکانس        تنوع روزانه        دخالت	هان و همکاران (۱۹۹۸)
پرسشنامه چند بعدی خستگی	کلی  فیزیکی  روانی   کاهش فعالیت  کاهش انگیزه	اسمتس، گارسن، بنک، هاس (۱۹۹۵)
پرسشنامه علائم چند بعدی خستگی	کلی  فیزیکی  عاطفی  روانی  انرژی	استین، مارتین، هان و جاکوبسن (۱۹۹۸)
مقیاس خستگی پیپر تجدید نظر	شدت / رفتاری  معنای عاطفی  حسی  شناختی / خلق	پیپر و همکاران (۱۹۹۸)
مقیاس تجدید نظر خستگی سرطان شوارتز	فیزیکی    ادراکی	شوارتز و مک (۱۹۹۹)

 

 

۲-۳- بروز، شدت و روند خستگی

 

بروز و شدت CRF تحت تاثیر عوامل زیادی، از جمله نوع و میزان درمان، تکنیک‌های اندازه گیری، و جمعیت بیماران مورد مطالعه قرار‌ می‌گیرد (جین پیر[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۶). بیماران مبتلا به سرطان پروستات حداقل شدت خستگی را گزارش کرده و بیماران مبتلا به سرطان ریه، گوارش، سر و گردن بیشترین شدت خستگی را گزارش دادند. جنس، سن، و مقدار کل رادیوتراپی، پیش بینی واریانس قابل توجهی را در شدت خستگی نداشت (هیکوک و همکاران، ۲۰۰۵). در ارتباط با پرتو درمانی، خستگی سرطان برای هفته‌های سوم تا پنجم درمان به میزان بالایی و بیش از سه چهارم از بیماران آن را گزارش کردند. در دو مطالعه نیز تشخیص نوع سرطان را تنها عامل قابل توجه مربوط به شدت خستگی را گزارش دادند (هیکوک، مورو، روسکو، موستین و ایف، ۲۰۰۵؛ هیکوک، مورو، روسکو، موستین، ایف و بول، ۲۰۰۵). در مطالعه دیگری نیز بیش از ۵ هفته پرتو درمانی، بالاترین علائم ثانوی افزایش میزان CRF و مشکلات پوستی گزارش شده را نشان‌ می‌دهد (جین پیر و همکاران، ۲۰۰۶). همچنین در ارتباط با شیمی درمانی در عرض ۴ تا ۵ روز از اتمام شیمی درمانی، خستگی به شدید‌ترین مقدار رسیده و به تدریج در طول یک دوره چرخه کامل درمان کاهش‌ می‌یابد (بک[۱۵]، دادلی[۱۶]، ۲۰۰۵). به غیر از دوره درمان سرطان، ۳۰٪ تا ۴۰٪ از بیماران یک خستگی مداوم و طولانی مدت را تجربه شده می‌نمایند (جلیسن و همکاران، ۲۰۰۶) که این برای ماه‌ها و حتی سال‌ها پس از اتمام درمان ادامه‌ می‌یابد (هافمن[۱۷]، ریان[۱۸]، جین[۱۹]، کلمار[۲۰] و مورو[۲۱]، ۲۰۰۷).

 

 

CRF  به عنوان یک نتیجه خود به خودی سرطان و به عنوان یک عارضه جانبی درمان سرطان رخ‌ می‌دهد، اگرچه پاتوفیزیولوژی زمینه‌ای دقیق آن تا حد زیادی ناشناخته است. احتمال خستگی، تقریبا برای تمام بیماران در درمان سرطان وجود دارد. تا ۹۰٪ از بیماران تحت درمان با اشعه و تا ۸۰٪ از کسانی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته‌اند، خستگی را تجربه کرده‌اند. تاثیر CRF  بر کیفیت زندگی بیمار، به خصوص در ارتباط با عملکرد فیزیکی و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره زندگی، عمیق و فراگیر است. (هافمن و همکاران، ۲۰۰۷).

 

[۱] . Jacobsen

 

[۲] . Mustian

 

[۳] . National Comprehensive Cancer Network

 

[۴] . cella

 

[۵] . Mendoza

 

[۶] . Piper

 

[۷] . Okuyama

 

[۸] . Schwartz

 

[۹] . Meek

 

[۱۰] . Smets